1981-1990
Türk Sinema Tarihi
1981
72 film çekildi. 100. yıldönümü nedeniyle ****** Yılı olan 1981'de Remzi Jöntürk, Cüneyt Arkın'la Öğretmen Kemal'i çekti. Ancak bu fırsatı yeteriyle değerlendiremedi.
Büyük bir yatırımla süper prodüksiyon özellikleri taşıyan Toprağın Teri, Natuk Baytan'ın en iyi filmi oldu. Ancak çeşitli ülkelere satılan film, konusu açısından Türk sinemasına önemli bir ses getiremedi. Türkan Şoray, Yaşar Kemal'in romanından beyaz perdeye uyarladığı Yılanı Öldürseler'le yönetmenliği tekrar denedi.
Ömer Kavur'un Füruzan'dan uyarladığı Ah Güzel İstanbul ile Kırık Bir Aşk Hikayesi; Atıf Yılmaz'ın Deli Kan'ı, Ali Özgentürk'ün At'ı ve Sinan Çetin'in Çirkinler de Sever'i yılın özgün denemeleri olarak dikkati çektiler.
En iyi birinci filmin seçilemediği 18. Antalya Film Festivali, 2 yıllık bir aradan sonra tekrar düzenlendi.
• En iyi 2. film: Ah Güzel İstanbul (Ömer Kavur)
• En iyi 3. film: Gül Hasan (Tuncel Kurtiz)
• En iyi yönetmen: Erden Kıral (Bereketli Topraklar Üzerinde)
• En iyi senaryocu: Tuncel Kurtiz (Gül Hasan)
• En iyi görüntü yönetmeni: Salih Dikişçi (Bereketli Topraklar Üzerinde)
• En iyi özgün müzik: Nedim Otyam (Derya Gülü)
• En iyi kadın oyuncu: Meral Orhonsay (Derya Gülü)
• En iyi erkek oyuncu: İhsan Yüce (Derya Gülü)
• En iyi yardımcı kadın oyuncu: Meral Çetinkaya (Hazal)
• En iyi yardımcı erkek oyuncu: Yaman Oktay (Bereketli Topraklar Üzerinde)
Strasbourg Avrupa Film Festivali'nde Erden Kıral'ın Bereketli Topraklar Üzerinde adlı yapıtı büyük ödülü kazandı.
1982
Film sayısı 72. Halit Refiğ'in yönettiği Leyla ile Mecnun, arabesk eğilimli sinemasının baş yapıtı olarak halka indi. Ve "yılın en çok iş yapan filmi" olan Leyla ile Mecnun, sinemasal açıdan bazı tartışmalara yol açtı.
Zeki Ökten, halk arasında güncel bir olay durumuna gelen "banker ve faiz sorunu"na Faize Hücum'la toplumsal bir eleştiri getirip yılın önemli filmlerinden birin ortaya koydu. Atıf Yılmaz; Necati Cumalı uyarlaması ile Mine'yle "kadın sorunları"na eğildi. Ve Mine'yle bir "kadın filmleri dönemi" açıldı. Bu arada Türkan Şoray, cinsel ağırlıklı, yanı sıra gerçekçi bir kadın tipine yönelip yeni bir oyunculuk aşamasına geçti.
Ömer Kavur'un Göl'ü, Feyzi Tuna'nın Seni Kalbime Gömdüm'ü kadının iç dünyalarına eğilen "kadın filmleri"ydi. Memduh Ün, Kaçak'ta "yalnız bir kadın"ın iç dramına yaklaşırken; Şerif Gören, Tomruk'ta doğayı yansıtmaya devam etti.
19. Antalya Film Festivali sonuçlandı:
• En iyi film: Çirkinler de Sever (Sinan Çetin)
• En iyi 2. film: At (Ali Özgentürk)
• En iyi 3. film: Kırık Bir Aşk Hikâyesi (Ömer Kavur)
• En iyi yönetmen: Ömer Kavur (Kırık Bir Aşk Hikâyesi)
• En iyi senaryocu: Yavuz Turgul (Çiçek Abbas)
• En iyi görüntü yönetmeni: Salih Dikişçi (Kırık Bir Aşk Hikâyesi)
• En iyi özgün müzik: Cahit Berkay (Kırık Bir Aşk Hikâyesi)
• En iyi kadın oyuncu: Nur Sürer (Bir Günün Hikâyesi)
• En iyi erkek oyuncu: Genco Erkal (At)
• En iyi yardımcı kadın oyuncu: Güler Ökten (Kırık Bir Aşk Hikâyesi)
• En iyi yardımcı erkek oyuncu: Orhan Çağman (Kırık Bir Aşk Hikâyesi)
Yurt dışında Türk sineması bir altın çağ yaşadı. Yılmaz Güney'in senaryosunu yazıp Şeref Gören'in yönettiği Yol, 35. Cannes Film Şenliği'nde Costa Gavras'ın Missing/Kayıp adlı filmiyle birlikte en iyi film seçilerek büyük ödül altın palmiyeyi paylaştı. Metin Erksan'ın Susuz Yaz'la Berlin'de kazandığı büyük başarıdan sonra, bir Türk filminin "ikinci büyük zaferi"ydi bu. İnsanoğlunun temel sorunlarını sergileyen Yol, bir "sinema baş yapıtı" ve de "Türk sinemasının son yıllarda gerçekleştirdiği en güçlü filmlerinden biri" olarak kabul edildi.
Hyeres Genç Sinema Festivali'nde (Fransa), Sinan Çetin'in Bir Günün Hikâyesi halk jürisi büyük ödülünü kazandı. Ve Ali Özgentürk'ün At adlı filmi ise 14. Akdeniz Ülkesinin katıldığı Valencia Akdeniz Ülkeleri Şenliği'nde (İspanya) üçüncülük ödülü aldı.
1983
78 film çekildi. Yeni oyuncular: Hülya Avşar (Haram), Zuhal Olcay (İhtiras Fırtınası). Yeni yönetmenler: Yusuf Kurçenli (Ve Recep Ve Zehra Ve Ayşe), Nesli Çölgeçen (Kardeşim Benim).
Müjde Ar, Ömer Kavur yönetiminde Ah Güzel İstanbul'la (1981) başlattığı kadın "kimlik arayışı"nı, bu yıl Aile Kadını (Kartal Tibet), Güneşin Tutulduğu Gün (Şerif Gören) ve Şalvar Davası'yla (Kartal Tibet) sürdürdü. Ve baş kaldıran özgün kadın tipinin kuramcısı olarak Türkan Şoray dahil, birçok oyuncuyu etkiledi. Bu aşamada dibe bastırılmış kadın cinselliği ve iç dünyası da ön plana çıktı.
Halit Refiğ, Beyaz Ölüm'le uyuşturucu madde ve bu düzenin kurbanları olan gençlik dünyasına ilk kez ciddi olarak bakarken, aynı zamanda gişe hasılatı açısından Türk sinemasının ilk büyük rekoru kırıldı. Yalnızca İstabul bölgesinde 30 milyon (TL) topladı.
Doğa ile insan ilişkilerini anlatan Şerif Gören'in Derman'ı, köylü kadınların erkek egemenliğine başkaldırdığı, Kartal Tibet'in güldürü türündeki Şalvar Davası ilgi çeken filmler oldular.
Budapeşte ve Kûveyt'te Türk Filmleri Haftası düzenlendi. 20. Antalya Film Festivali şöyle sonuçlandı:
• En iyi film: Faize Hücum (Zeki Ökten)
• En iyi 2. film: Derman (Şerif Gören)
• En iyi 3. film: Tomruk (Şerif Gören)
• En iyi yönetmen: Zeki Ökten (Faize Hücum)
• En iyi senaryocu: Fehmi Yaşar (Faize Hücum)
• En iyi görüntü yönetmeni: Orhan Oğuz (Tomruk)
• En iyi özgün müzik: Yeni Türkü Topluluğu (Derman)
• En iyi kadın oyuncu: Hülya Koçyiğit (Derman)
• En iyi erkek oyuncu: Genco Erkal (Faize Hücum)
• En iyi yardımcı kadın oyuncu: Asuman Arsan (Faize Hücum)
• En iyi yardımcı erkek oyuncu: Talat Bulut (Derman)
• En iyi kısa metrajlı film: Kula'da Üç Gün (Süha Arın)
• En iyi 2. kısa metrajlı film: Çocuklar Çiçektir (Yalçın Yelence)
• En iyi 3. kısa metrajlı film: Sentez (Ateş Benice)
• Onur ödülü: Lütfi Ö. Akad.
Her yıl düzenlenen Sedat Simavi Vakfı Ödülleri'ne ilk kez bu olan Kardeşim Benim, en iyi film seçildi.
Erden Kıral'ın Hakkâri de bir Bir Mevsim'inin yurt dışındaki yankıları olumlu biçimde sürdü.
Ve 33. Uluslararası Berlin Film Şenliği'nde 5 ödül birden getirdi Türk sinemasına:
• Jüri özel ödülü (Gümüş Ayı)
• Uluslararası Sinema Yazarları Federasyonu (Fıprescı) ödülü (Bu ödülü Fransız yapımı Paluline á la plage ile paylaştı).
• Uluslararası Sanat ve Deney Sinemaları Birliği (Cicae) ödülü (Bu ödül de Avusturya yapımı Der Stille Ozean ve Brezilya yapımı Pra Frenta Brazil ile aralarında bölüştürüldü).
• İnter film ödülü. - Ayrıca 2. Akdeniz Kültürleri Film Festivali'nde (Korsika) en iyi film ödülü aldı.
Ali Özgentürk'ün At'ı 1983 Lecce Uluslararası Film Festivali'nde (İtalya) en iyi film ödülünü kazandı.
Şerif Gören'e Derman'la Valencia Film Festivali'nde (İspanya) jüri özel ödülü verildi.
1984
124 film çekildi. Yeni bir yönetmen: Yavuz Turgul. Orhan Elmas'ın Kayıp Kızlar'ı "yılın iş filmi" oldu. Video olaylarının Türk sineması için bir tehlike oluşturduğu bu dönemde, ustalar ve gençler birbirinden ilginç filmler ortaya koydular.
Şerif Gören, çaresiz ve ezilen bir kadının öyküsü üzerine koyduğu Firar'da cinselliği gerçekçi bir bakış açısı içinde ele aldı. Ve böylece yılın en cesur çıkışlarından birini gerçekleştirdi.
Yusuf Kurçenli'nin Ölmez Ağacı bir Türk kızıyla bir Yunanlı gencin aşkını, insani ve evrensel bouytlara ulaştırdı. Yavuz Turgul Fahriye Abla'da, Atıf Yılmaz Bir Yudum Sevgi'de, başkaldıran "yeni kadın imajı"nı getirdiler beyaz perdeye. Ve "kadının kurtuluşu" açısından, özellikle de Bir Yudum Sevgi, Türk sinemasının son yıllarda çevrilen en önemli filmlerinden biri oldu.
Bekçi (Ali Özgentürk), Fidan (Erdoğan Tokatlı), Gizli Duygular (Şerif Gören), Kaşık Düşmanı (Bilge Olgaç), Namuslu (Ertem Eğilmez), Pehlivan (Zeki Ökten) ve Tunç Okan'la (Cumartesi Cumartesi) Muammer Özer'in yurt dışında çektikleri filmler, yılın üzerinde durulması gereken çalışmalarıydı.
Film Yapımcıları Derneği (FİYAP) kuruldu. Yapımcı Türker İnanoğlu'nun başkanlığındaki kuruluş, Türk sinemasının aleyhinde "video korsanlığı"na dikkat çekmek amacıyla bir rapor hazırlayıp hükümet yetkililerine sundu.
21. Antalya Film Festivali sonuçları:
• En iyi film: Bir Yudum Sevgi (Atıf Yılmaz)
• En iyi 2.film: Kardeşim Benim (Nesli Çölgeçen)
• En iyi 3.film: Kaşık Düşmanı (Bilge Olgaç)
• En iyi yönetmen: Atıf Yılmaz (Bir Yudum Sevgi)
• En iyi senaryocu: Bilge Olgaç (Kaşık Düşmanı)
• En iyi görüntü yönetmeni: Selçuk Taylaner (Kardeşim Benim)
• En iyi özgün müzik: Yalçın Tura (Bir Yudum Sevgi)
• En iyi kadın oyuncu: Zuhal Olcay (İhtiras Fırtınası)
• En iyi erkek oyuncu: Tarık Akan (Pehlivan)
• En iyi yardımcı kadın oyuncu: Zuhal Olcay (İhtiras Fırtınası)
• En iyi yardımcı erkek oyuncu: Macit Koper (Bir Yudum Sevgi)
• Onur ödülü: Sezer Sezin
Türk sineması bu yıl gene yurt dışında başarılar kazandı. Erden Kıral'ın Hakkari'de Bir Mevsim'i 1984 Los Angeles Olimpiyatları'nın "açılış filmi" oldu.
24. Karlovy Vary Festivali'nde (Çekoslavakya) Şerif Gören'in Derman'ı iki ödül birden aldı:
• Uluslararası Sinema Eleştirmenleri ödülü.
• Uluslararası Film Kulüpleri Federasyonu ödülü.
3. Akdeniz Kültürleri Film Festivali'nde Erden Kıral'ın Ayna'sı "eleştirmenler ödülü"nü aldı.
1984 Sao Paolo Uluslararası Film Festivali'nde (Brezilya) At (Ali Özgentürk), büyük ödülü kazandı.
1985
127 film çekildi. Yeni yönetmenler: Başar Sabuncu (Çıplak Vatandaş) ve Ümit Elçi (Kurşun Ata Ata Biter); yeni yapımcı: Cengiz Ergun (Estet).
Halit Refiğ'in Alev Alev adlı filmi yılın gişe rekorunu kırdı. Şarkıcı Küçük Emrah'la arabesk eğilimli filmler modası sürdü.
Belli düzeyi aşan filmlerin sayısı çoğaldı. Yeni umut ışıkları görüldü. Atıf Yılmaz Adı Vasfiye ile "sosyal içerikli fanstatik film" türüne ağırlık verdi. Nesli Çölgeçen, Yavuz Turgul'un senaryosundan aktardığı Züğürt Ağa ile güldürü sinemasında yeni bir aşamayı gerçekleştirdi. Ve Şener Şen bu filmdeki başarılı oyunuyla "yıldız"lığa ilk adımlarını attı. Sosyal içerikli güldürü sinemasının bir başka başarılı örneğini de Başar Sabuncu Çıplak Vatandaş'la verdi. İkinci kez sinemaya uyarlanan Yılanların Öcü'ne, Şerif Gören yeni bir yorum getirdi.
Amansız Yol (Ömer Kavur), Bir Avuç Cennet (Muammer Özer), Dul Bir Kadın (Atıf Yılmaz), Gülüşan (Bilge Olgaç), Kan (Şerif Gören), Kırlangıç Fırtınası (Atilla Candemir), Körebe (Ömer Kavur), Kurbağalar (Şerif Gören), Kurşan Ata Ata Biter (Ümit Elçi), Kuyucaklı Yusuf (Feyzi Tuna) ve 14 Numara (Sinan Çetin) yılın düzeyli filmleriydiler.
Mimar Sinan Üniversitesi Gençlik İçin Türk Sineması gösterileri düzenlendi.
22. Antalya Film Festivali'nde şu sonuçlar alındı:
• En iyi film: Dul Bir Kadın (Atıf Yılmaz)
• En iyi 2. film: 14 Numara (Sinan Çetin)
• En iyi3. film: Bir Avuç Cennet (Muammer Özer)
• En iyi yönetmen: Sinan Çetin
• En iyi senaryocu: Muammer Özer (Bir Avuç Cennet)
• En iyi görüntü yönetmeni: Orhan Oğuz (Dul Bir Kadın)
• En iyi özgün müzik: Tarık Öcal (Bir Avuç Cennet)
• En iyi kadın oyuncu: Zuhal Olcay (Amansız Yol)
• En iyi erkek oyuncu: Hakan Balamir (14 Numara)
• En iyi yardımcı kadın oyuncu: Keriman Ulusoy (14 Numara)
• En iyi yardımcı erkek oyuncu: Engin İnal (Bir Kadın Bir Hayat)
Kültür Bakanlığı, "sinema teşvik ödülleri" adıyla dramatik, belgesel ve animasyon olmak üzere 3 dalda, ilk kez bir yarışma düzenledi. Ve dramatik türdeki uzun metrajlı filmlerin yapımcılarına 4'er milyon TL. verildi.
Uzun metrajlı dramatik filmler:
• Amansız Yol (Ömer Kavur) - Yapımcısı Ömer Kavur
• Körebe (Ömer Kavur) - Yapımcısı Atıf Yılmaz
• Alev Alev (Halit Refiğ) - Yapımcısı Türker İnanoğlu
• Pehlivan (Zeki Ökten) - Yapımcısı Şeref Gür
1.500.000 TL kazanan belgeseller:
• Yeşile Renk Veren Bursa (Yapımcısı Özdemir Birsel)
• Egemenlik Kayıtsız, Şartsız Milletindir (Y.: Behlül Dal)
• Çömlekçi (Y.: Neşet Kırcaoğlu)
• Sultanahmet Meydanı (Y.: Arif Keskiner)
• Neşet Günal (Y.: Arif Keskiner)
• Neşet Günal (Y.: Prof. Sami Şekeroğlu)
2 milyon kazanan animasyonlar:
• Hocanın Eşeği (Ümit Solak)
• Kaplumbağa ile Tavşan (Tonguç Yaşar)
• Ya Tutarsa (Ümik Solak)
Bu yıl yurt dışında ilk ödül Derman (Şerif Gören) filmiyle geldi. 25. Karlovy Vary Film Şenliği'nde (Çekoslavakya) Talat Bulut'a Prag Üniversitesi Sinema Enstitüsü tarafından "karakter oyunculuğu ödülü" verildi. Ve gene Derman, 4. Uluslararası Şam Film Festivali'nde (Suriye) birinci seçilerek altın kılıç ödülünü kazandı.
4. Yeni Alman Sineması Film Şenliği'nde (Lüksemburg) Hakkari'de Bir Mevsim (Erden Kıral), seyirci oylarıyla en iyi film seçildi.
35. Uluslararası Berlin Film Şenliği'nde Tarık Akan'a, Pehlivan'daki rolüyle jüri özel mansiyonu verildi.
7. Uluslararası Kadın Filmleri Şenliği'nde (Paris) Kaşık Düşmanı (Bilge Olgaç), en iyi film ödülü ile Fransız gazetecilerinin basın özel ödülünü kazandı. Ve Halil Ergün'de seyirci tarafından en iyi oyuncu seçildi.
1.Uluslararası Tokyo Film Festivali'nde (Japonya) Ali Özgentürk'ün At adlı filmi, 250 bin dolarlık ödülü kazandı. New York Amerikan Film Festivali'nde bir Türk-Alman ortak yapımı olan Gülibik, Educational Film Library Asociation (Eğitsel Film Kütüphaneleri Birliği) ödülünü aldı. Gene ödüllü bir film olan Erden Kıral'ın Ayna'sı Portekiz'den eli boş dönmedi. Figuera da Foz Uluslararası Film Şenliği'nde büyük ödülü kazandı.
Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu ile Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın ortaklaşa hazırladıkları Süha Arın'ın Kapalıçarşı'da Kırkbin Adım adlı kısa filmi, Turizm Filmleri Festivali'nde (Viyana) Jüri Şeref ödülü aldı.
Uluslararası İstanbul Sinema Günleri düzenlendi: İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı'nın düzenlediği Uluslararası İstanbul Sinema Günleri'nin Altın Lale Ödülü bölümünde Ayna'ya (Erden Kıral) özel mansiyon ödülü verildi. Sinema Günleri'nin 1 milyon liralık Eczacıbaşı Vakfı Ödülü'nü ise Bir Yudum Sevgi'nin yapımcısı ve yöntemeni Atıf Yılmaz kazandı. Ayrıca Pehlivan'daki başarısı nedeniyle Zeki Ökten, üstün başarı belgesiyle değerlendirildi.
Konu: Türk Sineması Tarihi-1981-1990... 
Ptsi Ağus. 25, 2008 8:16 am